Delegated Proof of Stake (DPoS) nedir? (Kapsamlı Rehber)

Daha önceki mutabakat algoritmalarını anlattığımız yazılarda da bahsettiğimiz üzere blok zincirlerde ortak bir karara varmak ve hangi blokların zincire eklenip eklenmeyeceğine karar vermek kolay bir iş değildir. Tüm bu kararları zincirin kendisi adına verebilecek bir otorite veya merkezi bir kurum bulunmadığı için blok zincire eklenecek bloklar konusunda tüm kullanıcılar veya kullanıcıların büyük çoğunluğu tarafından ortak bir karar alınmalıdır.

İlginizi çekebilir:

Proof of Work Nedir?

Proof of Stake Nedir?

Bu karar alma konusunda kullanıcıların işini kolaylaştırmak için bugün pek çok mutabakat algoritması bulunmaktadır. Bu algoritmaların en popülerleri Bitcoin ve diğer pek çok majör kripto para birimi tarafından kullanılan İş Kanıtı algoritması ve daha modern ve çevreci bir çözüm olmasıyla öne çıkan Hisse Kanıtı algoritmasıdır.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı (Delegated Proof of Stake) algoritması nedir?

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı (DPoS) algoritması Hisse Kanıtı algoritmasının tüm avantajlarını taşıdığı gibi Hisse Kanıtı algoritmasına göre daha verimli ve hızlı bir şekilde çalışabilmektedir. Aynı zamanda Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritması klasik Hisse Kanıtı algoritmasının daha demokratik bir versiyonu olarak da görülmektedir.

EOS’un eski CTO’su Dan Larimer tarafından 2014 yılında geliştirilen Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritması günümüzde EOS, TRX ve ADA gibi pek çok kripto para biriminde aktif olarak kullanılmaktadır.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritması nasıl çalışır?

Daha önceki yazılarımızdan bilebileceğiniz üzere her mutabakat algoritması ağ güvenliğini sağlayabilmek için madenci veya onaylayıcı kullanıcı statüsünde bulunmak isteyen kullanıcılardan belli bir fedakarlıkta bulunmalarını gerektirir. İş Kanıtı algoritmasında bu fedakarlık madencilik için gereken makinelerin harcadığı elektrik olurken Hisse Kanıtı algoritmasında ve türevlerinde bu fedakarlık kullanıcıların sisteme onaylayıcı kullanıcı olmak istedikleri süre boyunca kilitledikleri kripto paradır.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı sisteminde ağa yeni blok eklemenin ödüllerinden yararlanmak isteyen kullanıcılar tıpkı klasik Hisse Kanıtı sisteminde olduğu gibi ağa kripto paralarını kilitlerler. Fakat ağa kripto parasını kilitleyen her kullanıcı blokların onaylanmasında tek tek görev almaz. Bunun yerine kullanıcılar blokları onların yerine onaylayacak ve blok onaylama kazancını onlar arasında paylaştıracak olan delegeler seçerler. Kullanıcılar oylama işlemini kripto paralarını belli bir stake havuzuna kilitleyip kilitledikleri kripto paraları oy vermek istedikleri delegeye bağlayarak gerçekleştirirler.

Kullanıcılar tarafından seçilen ve blokları onaylamakla görevli olan bu delegelere zaman zaman şahit veya blok üreticisi de denmektedir.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritması sahip olduğu bu özellik sayesinde Hisse Kanıtı algoritmasının daha demokratik bir versiyonu olarak görülmektedir. Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasında yeni bloğu kimin onaylayacağı konusunda paraya değil, insanların güvenini ve oyunu kazanmış delegelere bağlı olarak karar verildiği için pek çok kullanıcı tarafından daha demokratik bir algoritma olarak değerlendirilmektedir.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasını kullanan bazı kripto para birimlerinde ise kullanıcılar aynı zamanda ağın yönetiminden sorumlu delegeler de seçerler. Bu delegeler blokların onaylanmasında görev almazlar. Bu delegelerin görevleri sistemin doğru çalışıp çalışmadığını ve performansını denetlemektir. Bu delegeler aynı zamanda blok üretiminden sorumlu olan delegelere ödenecek olan işlem ücretinin değiştirilmesi gibi konularda da teklif sunabilirler. Blokzincir kullanıcıları bu teklifleri kabul veya reddetme hakkına sahiptirler.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasında para nasıl kazanılır?

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasında kullanıcılar kripto paralarını bir stake havuzuna kilitler ve kripto paralarını bir delegeye bağlarlar. Kripto paraların hakkına sahip olan bu delege onayladığı bloklar başına kazandığı ücreti ona güvenip oy veren kullanıcılar arasında paylaştırır. Kazancın yüzde kaçını alacağınız kilitlediğiniz kripto paraların delegeye bağlı olan kripto paraların yüzde kaçını oluşturduğuna bağlı olarak belirlenir. Örneğin eğer delegeye bağladığınız kripto paralar delegeye bağlanan kripto paraların %5’ini oluşturuyorsa blok başına kazancın %5’ini siz kazanırsınız. Bazı havuzlarda farklı kazanç paylaşımı sistemleri de uygulanabilmektedir.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasında delegelerin kötü davranışlarda bulunması nasıl engellenir?

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasında delegeler her blok başında yeniden seçilirler. Kaç tane delege seçildiği kripto para ekosistemine bağlı olarak değişse de pek çok kripto para birimi delege sayısını 20 ila 100 arasında tutmayı tercih etmektedir.

Her blok başında yeniden seçilen delegeler yanlış bir harekette bulunmasından sonra çok kısa bir sürede değiştirilebilirler. Bu durum delegeleri doğru hareketlerde bulunmaya zorlar. Delegeler yanlış harekette bulunarak oyunu aldığı kullanıcıların desteğini hemen kaybedebilir.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasının klasik Hisse Kanıtı algoritmasına göre avantajları nelerdir?

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritması yukarıda da bahsettiğimiz gibi Hisse Kanıtı algoritmasının daha demokratik bir hali olarak görülmektedir. Bu durum Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasının en büyük avantajlarından ve seçilme nedenlerinden birisi olarak öne çıkmaktadır.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasının bir diğer avantajı ise Hisse Kanıtı algoritmasına göre çok daha hızlı ve verimli çalışabilen bir sistem olmasıdır. Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasında delegelerin sayısı Hisse Kanıtı algoritmasına göre oldukça az olduğu için ağa yeni blok ekleme işlemleri çok daha hızlı bir şekilde gerçekleşebilmektedir.

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasının İş Kanıtı algoritmasına göre avantajları nelerdir?

Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritmasının İş Kanıtı algoritmasına göre sahip olduğu en büyük avantaj doğa dostu bir algoritma olmasıdır. İş Kanıtı algoritmasını kullanan kripto para birimlerinde madencilerin sebep olduğu devasa enerji tüketimi doğaya oldukça zarar veren bir durumdur. Bu durum başta Elon Musk olmak üzere kripto para dünyasının önde gelen isimleri tarafından sık sık eleştirilmektedir. Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritması, madenciler bulunmadığı için İş Kanıtı algoritmasının harcadığı enerji miktarından yaklaşık olarak %99 oranında daha az bir enerji tüketimine sahiptir.

Aynı zamanda Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritması İş Kanıtı algoritmasına göre daha hızlı ve verimli bir şekilde çalışabilmektedir.

Sonuç

Günümüzde İş Kanıtı algoritması halen daha en güvenilir algoritma olarak kabul ediliyor olsa da özellikle son yıllarda inanılmaz boyutlara ulaşan enerji tüketimi ile eleştirilerin odağı haline gelmiştir. Kripto para ekosisteminde etkiye sahip olan isimlerden başta Elon Musk olmak üzere pek çoğu İş Kanıtı algoritmasından kaynaklı olarak ortaya çıkan bu enerji tüketimini eleştirmiştir.

Hisse Kanıtı sistemi bu sorunu çözmek üzere İş Kanıtı algoritmasına bir alternatif olarak meydana çıkmıştır. Günümüzde yeni ortaya çıkan pek çok kripto para birimi Hisse Kanıtı algoritmasını tercih etmektedir. Aynı şekilde mevcut kripto para birimlerinden Ethereum gibi kripto para birimleri de İş Kanıtı sistemini bırakıp Hisse Kanıtı sistemine geçmek üzere çalışmalar gerçekleştirmektedir.

Hisse Kanıtı algoritmasının en çok tercih edilen versiyonlarından birisi olan Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı algoritması da dikkatle takip edilmelidir.

Bu ve buna benzer daha pek çok içeriği okuyup, kripto para dünyası hakkındaki gelişmelerden haberdar olmak istiyorsanız bloğumuzu takip edebilirsiniz. Aynı zamanda kripto paralar hakkında paylaşım yaptığımız sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz.

Sosyal medya hesaplarımıza ulaşmak için Twitter, Reddit, Facebook, Instagram, Telegram, LinkedIn linklerini kullanabilirsiniz.

Bu makale Berk Küzgil tarafından yazılmıştır.