Proof of Stake (PoS) nedir?

Kripto Para Algoritmaları serimizin bugünkü yazısında Proof of Work (İş Kanıtı) sistemine bir alternatif olarak üretilmiş olan Proof of Stake (Hisse Kanıtı) sistemini inceleyeceğiz. Bu yazıyı okumadan önce eğer henüz okumadıysanız Proof of Work hakkındaki yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.

Kripto para algoritmaları serisi: Proof of Stake nedir?

Proof of Stake sistemi 2012 yılında Sunny King ve Scott Nadal isimli iki blockchain geliştiricisi tarafından yayımlanan bir makalede açıklanan, Proof of Work (PoW) sistemine alternatif olarak üretilmiş bir konsensüs (mutabakat) sistemidir.

Proof of Stake sistemi, Proof of Work’un aksine doğa dostu olmaya ve PoW’un sebep olduğu devasa enerji tüketimini en az seviyeye indirmeye odaklanmıştır. Proof of Stake sistemini kullanan ilk kripto para birimi Peercoin’dir.

Proof of Stake protokolü, PoW protokolünün aksine hesaplama gücü ile bloğun şifresi çözüldükten blokları blockchain'e kabul etmek yerine dijital varlık sahipliğini (yani bu protokolü kullanan kripto para biriminin sahipliğini) dikkate alan bir protokoldür.

Proof of Stake sistemi nasıl çalışır?

Proof of Stake protokolü, Proof of Work’ten farklı olarak kullanıcılarını karmaşık bir matematik problemi çözmek durumunda veya büyük bir enerji harcamak zorunda bırakmaz. Proof of Stake protokolünde yeni blokların zincire eklenmesinde görev almak isteyen kullanıcılar kullandıkları kripto para biriminin ağına belli bir miktar kripto parayı kilitlerler. PoS protokolünde ağa kripto paralarını kitleyen ve yeni blokların onaylanmasında görev alacak olan kullanıcılara “Validator” yani “Onaylayıcı” adı verilir.

Onaylayıcıların ağa kilitledikleri kripto paralar kısaca yapacakları işlerin teminatı olarak görev alır. PoS protokolü aynı PoW protokolü gibi ağa yeni bir blok eklenmeden önce kullanıcıların belli bir iş gerçekleştirdiğini veya belli bir şeyi riske ettiğini görmek ister. PoS protokolünde onaylayıcı kullanıcılar sistemde kilitledikleri kripto paraları riske ederler.

Tıpkı Proof of Work sisteminde olduğu gibi PoS sistemi için de yanlış işlemlerin onaylanmasının riski, potansiyel olarak kazanabilecekleri ödülden çok daha fazladır. PoS sisteminde onaylayıcı kullanıcıların blok başına kazandığı ödül sisteme kilitlediği kripto para miktarından az olduğu sürece sistemin güvenle çalışacağı düşünülür.

Proof of Stake protokolü yeni bloğu onaylayacak olan kullanıcıyı nasıl seçer?

Proof of Stake protokolü her ağın kendisine ait algoritmasını kullanarak yeni bloğu onaylayacak olan kullanıcıları seçer. Bu algoritma kripto paradan kripto paraya farklılık gösterse de pek çoğu sisteme kilitlenen para miktarını öncelik olarak kabul eder. Proof of Stake sistemi yeni bloğu seçecek kullanıcıların daha adil bir şekilde seçilmesi için aynı zamanda kripto para yaşına (yani sisteme kilitlenmiş olan kripto paraların ne kadar uzun süredir yeni bir bloğun onaylanmasında kullanılmadığına) ve rastgeleleştirme işlemi denen bir işleme dikkat eder.

·         Kripto para yaşına bağlı yapılacak olan seçimlerde PoS algoritması onaylayıcı statüsündeki kullanıcıların ne kadar uzun süredir yeni bir bloğun onaylanmasında görev almadığını kontrol eder. Bu süre ne kadar uzunsa bir sonraki bloğun onaylayıcısı olma şansı o kadar fazladır.

·         Rastgeleleştirme işlemine bağlı yapılacak olan seçimlerde PoS algoritması onaylayıcı kullanıcılar arasından sisteme en yüksek miktar kripto para birimini kilitlemiş ve en düşük hesaplama gücüne sahip olan kullanıcıyı seçer.

Proof of Stake protokolü kullanılmaya devam edildikçe zaman içerisinde farklı farklı varyasyonları geliştirilmiştir. Delegated (Delegelendirilmiş) PoS, Leased (Kiralanmış) PoS bu sistemlerden en öne çıkanlarıdır.

Kilitlenen kripto paralara ne olur?

Kilitlenen kripto paralar kullanıcının cüzdanından başka bir cüzdana gönderilmezler. Sadece kullanıcı tarafından kilitleri kaldırılana kadar o paraların üzerine bir transfer yasağı konur.

Onaylayıcı durumundaki kullanıcı kripto paralarının kilidini istediği zaman kaldırabilir. Paralar üzerindeki kilit kaldırıldıktan sonra transfer yasağı biraz daha gecikmeli olarak kalkar. Bunun sebebi blok zincirin diğer kullanıcılarına parasındaki kilidi kaldırmak isteyen onaylayıcının daha önce onayladığı blokları kontrol etme imkânı verilmesidir.

Stake işlemini gerçekleştirmek için en az ne kadar kripto para kilitlenmelidir?

Bu sorunun cevabı kripto paradan kripto paraya değişiklik göstermektedir. Her blok zincir ödüllerin nasıl paylaşılacağı, onaylayıcı kullanıcı olmak için gereken kripto para miktarı konusunda kendi kurallarını belirler.

Örneğin, Ethereum 2.0 güncellemesi ile Proof of Stake protokolüne geçtiği zaman onaylayıcı olmak isteyen bir kullanıcının en az 32 tane Ether’i ağa kilitlemesi gerekecektir.

Eğer henüz okumadıysanız bloğumuzda bulunan “Etherum Nedir?” adlı yazıyı okumanızı tavsiye ederiz.

Stake Pool (Stake Havuzu) ne demektir ve ne işe yarar?

PoS sistemi sermaye büyüklüğüne çok önem vermektedir. Sisteme kilitlediğiniz kripto paranın miktarı ne kadar çoksa bir sonraki bloğun onaylayıcısı olma ihtimaliniz dolayısıyla para kazanma ihtimaliniz artar. Bu durumdan yararlanmak isteyen kullanıcılar kripto para birimlerini ortak bir Stake Havuzunda birleştirerek kazanacakları potansiyel ödülü arttırmak isterler.

Bugün pek çok Stake Havuzu bulmak mümkündür. Stake Havuzuna katılış şartları havuzdan havuza değişmektedir. Kimi Stake Havuzları üyelerinden her ay belli bir üyelik ücreti alırken kimileri sadece belli bir miktar kripto paradan daha fazla kripto paraya sahip olmayı şart koşar.

Proof of Stake protokolünün avantajları nelerdir?

Proof of Stake protokolü %51 saldırılarına karşı diğer sistemlere göre daha korunaklıdır. %51 saldırısı gerçekleştirmek isteyen bir kullanıcı saldırı gerçekleştirmek istediği kripto paraların en az %51’ine sahip olmalıdır. Bu durumda oldukça pahalı bir işlem olacağından kullanıcıların %51 saldırısına kalkışması engellenmiş olur. Örneğin, bugün Proof of Stake protokolünü kullanan ve borsamızdan kolayca alabileceğiniz Cardano (ADA) adlı kripto para birimine bir %51 saldırısı gerçekleştirebilmek için en az 25.140.107.194,32 $ değerinde bir alım yapılması zorunludur.

Not: Eğer henüz okumadıysanız bloğumuzda bulunan ve %51 saldırısının oldukça detaylı anlatıldığı bu blog yazısını okumanızı tavsiye ederiz.

Proof of Stake protokolü doğa dostu bir protokoldür. Yeni bloklar için harcanan enerji miktarı çok azdır. Özellikle PoW protokolü ile karşılaştırıldığında PoS protokolünün kullandığı enerji miktarı çok düşük bir seviyede kalmaktadır.

Proof of Stake protokolüne katılmak PoW protokolüne katılmaya göre daha kolaydır. PoS protokolüne katılmak için sahip olmanız gereken tek şey daha önceden belirlenmiş miktar kadar kripto paraya sahip olmaktır.

Proof of Stake protokolü görece risksiz bir para kazanma metodudur.  Bugün günlük hayatta kullandığımız dolar, euro ve Türk lirası gibi para birimlerini bankaya koyup faizini bekler gibi güvendiğiniz kripto para birimlerinin onaylayıcısı olarak sahip olduğunuz kripto para miktarını arttırabilirsiniz. Pek çok kripto para biriminin onaylayıcısı olmanız durumunda yüzdelik (%) bazında elde edeceğiniz yıllık gelir bellidir.

Proof of Stake protokolü PoW protokolüne göre daha verimli çalışabilmektedir. Özellikle PoS’un bir çeşidi olan Delegated PoS PoW protokolüne göre daha verimli çalışan bir sistemdir.

Proof of Stake protokolünün dezavantajları nelerdir?

Eğer kripto para alım satımını yaparak gelirinizi arttırıyorsanız PoS protokolü için kitlemek zorunda olduğunuz kripto paralarla al sat işlemlerinizi gerçekleştiremezsiniz. Gelir kaynağı olarak trade (takas) yeteneklerinize güveniyorsanız kilitlenen paraları kullanamıyor olmanız sizin için bir dezavantajdır.

Proof of Stake protokolü halen daha yeni bir teknolojidir. Protokolün potansiyel açıklarını bulmak ve onları kapatmak için çalışmalar halen daha sürmektedir. PoW protokolü ise PoS protokolüne göre çok daha denenmiş bir protokoldür.

Proof of Stake sistemini kullanan kripto paralar hangileridir?

Bitpanda’dan güvenle ve kolayca alabileceğiniz Cardano (ADA), EOS (EOS), TRON (TRX), Cosmos (ATOM), Ontology (ONT), Waves (WAVES) kripto para birimleri Proof of Stake protokolünü kullanmaktadır.

Bitpanda sitesini kullanarak bu kripto para birimlerini kolayca satın alabilir ve “Stake” etmek için istediğiniz gibi cüzdanlarınıza çekebilirsiniz.

Daha önce Bitpanda’yı kullanarak kripto para almadıysanız size yapmanız gereken ilk adımdan son adıma kadar eşik eden bu blog yazısı size oldukça yardımcı olacaktır.

Eğer Bitpanda’dan aldığınız kripto paraları cüzdanınıza nasıl çekeceğinizi bilmiyorsanız, bu bağlanıyı takip ederek bu konu hakkında daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.

PoS ve PoW gibi sistemler hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için Bitpanda Blog haberlerimizi takip etmeyi unutmayın.

Bu makale, Berk Küzgil tarafından yazılmıştır.